İnsan Kaynakları Yönetimi Gözü ile İş Analizleri, İş Tanımları, İş Gerekleri ve Yetkinlikler

0
5271

Dr. Adnan Duygun

Özel güvenlik hizmetleri veren işletmelerin, günümüz rekabet ortamında kaliteli güvenlik hizmetleri sunabilmeleri için hızla değişen çevreye ve ekonomik koşullara ayak uydurması bir zorunluluk haline gelmiştir.  Bunun yapılabilmesi için ise, özel güvenlik firmalarının en önemli unsuru olan insan gücü etkin ve verimli bir şekilde kullanılmalıdır. Özel güvenlik personelinin etkin ve verimli kullanılabilmesi için, öncelikle işletmenin bir amaca ve vizyona sahip olması, sonrasında ise işletmeyi bu amaca ve vizyona ulaştıracak süreçlerin ve süreçlere bağlı işlerin doğru bir şekilde belirlenmesi ve analiz edilmesi gerekir.

İş analizi, bir işin en ekonomik, en kısa zamanda ve en iyi şekilde yapılabilmesi için, işle ilgili bilgilerin sistematik bir şekilde toplanması, incelenmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili süreci kapsar. İş analizleri, organizasyon yapısının oluşturulması, iş için gerekli araç – gerecin belirlenmesi, insan kaynakları planlaması, personelin seçimi ve eğitimi, performans değerleme, ücret gibi önemli konularda kullanılmaktadır.

İş analizlerinden iş (görev) tanımları elde edilir. İş tanımları, iş analizlerinin daha sade hale getirilmiş özet halidir ve genellikle işle ilgili bilgileri sistematik bir şekilde tek bir sayfada derleyip toplayan bir form şeklindedirler. İş tanımları formlarında, işin adı, kodu, bölümü, bağlı olunan yönetici, formun düzenlendiği tarih, iş özeti, iş görevleri, çalışma koşulları ve işle ilgili kullanılan araç – gereçler yer almaktadır.

İş analizi bilgilerinden yararlanılarak elde edilen ve form şeklinde düzenlenen işle ilgili bir diğer konu da iş gerekleridir. İş gerekleri iş tanımlarından farklıdır. İş tanımları işin tamamını ele alırken, iş gerekleri personelin taşıması gereken nitelikleri belirler. İş gerekleri formlarında, işin adı, işin kodu, bölümü, bağlı olunan yönetici, formun düzenlendiği tarih, personelin sahip olması gereken öğrenim düzeyi, bilgi ve tecrübesi, yetki ve sorumlulukları, iletişim becerisi ve personelde olması gereken fiziksel ve zihinsel gereklilikler bulunmaktadır.

Günümüzde iş analizleri, iş tanımları ve iş gerekleri kendi başlarına yeterli olmamaktadır. Bunlara ek olarak yetkinliklerden de bahsetmek gerekmektedir. Yetkinlik, bir organizasyonda mükemmel performansı yakalamak için gerekli olan yetenek, ayırt edici bilgi, beceri ve deneyim gibi başarı üzerinde etkileri olan unsurların davranışlarda gözlenmesini ifade eden bir kavramdır. İş analizine yetkinlik bakış açısı ile bakıldığında odak noktası işten bireyin yetkinliklerine doğru kaymaktadır.

Yetkinlikler sınıflandırıldığında, personelin ve yöneticilerin sahip olması gereken yetkinlikleri, temel yetkinlikler, fonksiyonel yetkinlikler ve yönetsel yetkinlikler olmak üzere üçe ayırmak mümkündür. Özel güvenlik hizmetlerinde çalışan personelin ve yöneticilerin sahip olması gereken başlıca temel yetkinlikler şu şekilde sıralanabilir:

  • İletişim ve müşteri odaklılık
  • Özel güvenlik hukuku ve kişi hakları
  • Güvenlik tedbirleri
  • Özel güvenlik etiği
  • Silahsız savunma
  • Olay yeri koruma
  • Patlayıcı maddeleri tanıma ve önlem alma
  • Uyuşturucu madde tespiti
  • Temel ilkyardım
  • Yangın güvenliği, tabii felaketlerde ve acil durumlarda müdahale

Özel güvenlik hizmetlerinde çalışan personelin ve yöneticilerin işlerini yaparken sahip olması gereken başlıca fonksiyonel yetkinlikler ise şu şekilde sıralanabilir:

  • Güvenlik sistem ve cihazları (X-ray cihazı ve dedektör kullanımı)
  • Para ve kıymetli eşya taşıma
  • VIP, yakın koruma ve kişi koruma
  • K-9 köpek bakıcılığı ve idareciliği
  • Bilgi teknolojileri güvenliği
  • Hırsızlığı önleme
  • Hastane, banka, alışveriş merkezi, turistik tesis, siteler vb. İnsanların yoğun olduğu yerlerin güvenliği

Son olarak da, özel güvenlik hizmetlerinde çalışan personelin ve yöneticilerin sahip olması gereken başlıca yönetsel yetkinlikler ise şu şekilde sıralanabilir:

  • Yönetim ve liderlik
  • Genel hukuk
  • İş ve sosyal güvenlik hukuku
  • İşçi sağlığı güvenliği
  • Acil durum usulleri
  • Personel güvenliği
  • Fiziki güvenlik ve risk analizi
  • Analitik düşünme, problem çözme, karar alabilme, etkili sunum, ikna
  • Stres yönetimi

Diğer bir önemli bir konu da buraya kadar sıralanan başlıca yetkinliklerin, personele ve yöneticilere kazandırılmasının gerekliliğidir. Bunu yapmanın en iyi yolu dikkatlice planlanmış ve organize edilmiş bir eğitim programıdır. Bu programda yer alacak eğitimler planlanırken dikkat edilmesi gereken nokta ise, yetkinliklerin dikkate alınması diğer bir deyişle yetkinliklerden eğitim planlamasına gidilmesidir.